Rozdział 23 – rysunek wykonawczy

W tym rozdziale:

zostanie utworzony plik rysunkowy;
zostanie wykonany rysunek wykonawczy nakrętki – rysunek poniżej;

23.1 Założenie pliku rysunkowego

Po zamodelowaniu wszystkich części, utworzeniu plików podzłożeniowych oraz pliku złożenia głównego, naturalną koleją rzeczy jest stworzenie dokumentacji technicznej. Mogłoby się wydawać, że w dobie maszyn CNC rysunek techniczny to przeżytek. Tak jednak nie jest, ponieważ w biurach konstrukcyjnych przy omawianiu zmian inżynieryjnych, problemów konstrukcyjnych czy technologicznych, równorzędnie korzysta się zarówno z rysunku papierowego jak i modeli 3D. Jednakże największym argumentem który nie pozwala odejść dokumentacji technicznej do lamusa jest jej „rzeczywistość”.

Model 3D to wirtualna postać rzeczywistej części (urządzenia). Tworzony jest on zawsze na wymiarach nominalnych, idealnych, które w rzeczywistości nie istnieją – każdy bowiem element wykonywany fizycznie, niezależnie od tego czy jest to przydomowy warsztat czy laboratorium NASA, posiada tolerancje wykonawcze. I to właśnie te tolerancje kształtu i położenia, rodzaj materiału, symbole chropowatości, oznaczenia baz obróbczych, spoin, zgrzein, miejsc klejonych itp. znajdują się na rysunku, nie ma modelu 3D. I właśnie ta „rzeczywistość” sprawia, że jeszcze długo rysunek techniczny będzie czuł się dobrze zarówno w biurach konstrukcyjnych jak i we wszelkiego rodzaju narzędziowniach.

Uruchomić program KOMPAS-3D V10;
W ukazanym oknie KOMPAS-3D V10 Strona początkowa kliknąć ikonę Rysunek– rysunek poniżej;
Kliknąć przycisk OK - zostanie otwarty pusty plik rysunkowy;
W wolnym miejscu ekranu kliknąć prawym przyciskiem myszki, następnie w ukazanym oknie wybrać pozycję Drzewo rysunku – rysunek poniżej – okno Drzewo rysunkupojawi się z lewej strony ekranu;
Zapisać plik pod nazwą PSR-R 009;

23.2 Ustawienia rysunkowe

Zanim zaczniemy tworzyć rysunek wykonawczy dobrze jest określić podstawowe parametry elementów rysunku takich jak np. wysokość tekstu czy rozmiar strzałek.

Ustawienia rysunkowe obejmują dużą liczbę danych. W zależności od przeznaczenia części której dokumentację tworzymy, rysunek jest mniej lub bardziej skomplikowany, tym samym zawiera mniej lub więcej symboli, znaków, odnośników itp. Tak naprawdę tworząc go nie jesteśmy w stanie do końca przewidzieć jakie znaki czy symbole będą nam potrzebne i które z nich trzeba sobie ustawić wg własnego uznania lub obowiązujących w firmie standardów.

W niniejszym podręczniku ustawienia rysunkowe zostaną omówione jedynie w celach dydaktycznych, gdyż w rzeczywistości każde biuro konstrukcyjne posiada tzw. pliki startowe, które zawierają wszelkie niezbędne ustawienia (warstwy, kolory, nazewnictwo, rozmiar i typ czcionki, rozmiar i typ strzałek itp.). Dzięki temu tworząc model, złożenie czy rysunek wystarczy wybrać odpowiedni plik startowy, zapisać go pod nazwą roboczą i rozpocząć pracę praktycznie bez konieczności ingerencji w ustawienia rysunkowe, modelowe czy złożeniowe.

Z paska głównego menu wybrać kolejno Ustawienia-Opcje… – rysunek poniżej;
W ukazanym oknie Opcje w zakładce Aktualny rysunek wybrać pozycję Więzy, następnie zaznaczyć „ptaszka” w pozycjach Wszystko– rysunek poniżej – dzięki temu elementy rysunku będą związane z rzutami;
W zakładce Aktualny rysunek rozwinąć menu Wymiary, następnie wybrać pozycję Opcjei ustawić parametry jak na rysunku poniżej;
W zakładce Aktualny rysunek rozwinąć menu Wymiary, następnie wybrać pozycję Teksti ustawić parametry jak na rysunku poniżej;
W zakładce Aktualny rysunek wybrać pozycję Linia cięcia/przekroju i ustawić parametry jak na rysunku poniżej;
Zapisać plik – pozostałe parametry proszę ustawić samodzielnie;

23.3 Ustalenie formatu rysunku i wybór modelu

Ustalenie formatu rysunku i wybór modelu są ze sobą powiązane. W zależności od gabarytów części oraz podziałki w jakiej detal będzie przedstawiony, przewidywanych rzutów, opisów, dodatkowych tabelek itp. „wyposażenia” rysunku dobiera się rozmiar formatki. W przypadku nakrętki wybierzmy format A4 poziomy.

W pasku narzędzi Standard kliknąć przycisk Ustawienia pliku – rysunek poniżej;
W ukazanym oknie Menadżer dokumentu kliknąć pole w kolumnie Rozmiar, następnie z rozwijalnego menu wybrać opcję A4 – rysunek poniżej;
Kliknąć pole w kolumnie Orientacja i zmienić orientację formatki z pionowej na poziomą – rysunek powyżej;
Kliknąć przycisk OK – formatka zostanie zmieniona z domyślnej A3 na A4;
W pasku narzędzi Widok kliknąć przycisk Dopasowanie (F9)– rysunek poniżej – nastąpi dopasowanie nowej formatki do przestrzeni ekranu;
W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Rzuty rysunkowe, następnie przycisk Rzut dowolny– rysunek poniżej;
W ukazanym oknie Zaznacz model:
- jeżeli plik PSR-D 009 jest otwarty wskazać go i kliknąć przycisk OK– rysunek poniżej;
- jeżeli plik PSR-D 009 jest zamknięty kliknąć przycisk Z pliku…, odnaleźć detal i kliknąć przycisk OK – rysunek powyżej;

Proszę zwrócić uwagę, że na ekranie pojawił się pusty prostokąt symbolizujący wstawiany rzut – rysunek poniżej. Co o nim wiemy? Wiadomo, że będzie przedstawiał Widok od przodu w podziałce 1:1. Nie wiemy jednak najważniejszego – jak ów Widok od przodubędzie wyglądał. Aby go podglądnąć trzeba przejść do pliku modelowego.

Przerwać wstawianie rzutu klikając przycisk Przerwanie operacji;
Przejść do pliku modelowego PSR-D 009;
W pasku narzędzi Widok kliknąć strzałkę z prawej strony przycisku Orientacja, następnie z rozwijalnego menu wybrać opcję Widok od przodu– detal ustawi się w tym położeniu - rysunek poniżej;

W rozwijalnym menu – rysunek powyżej - znajduje się 10 standardowych widoków detalu z różnych stron. Wybierając jeden z nich powodujemy odpowiednie ustawienie się części. Istnieje również możliwość definiowania własnych widoków.

Przejść do pliku rysunkowego PSR-R 009 przy założeniu, że Widok od przodu jest odpowiedni jako rzut główny;
Kliknąć przycisk Rzut dowolny;
W zakładce Opcje z rozwijalnego menu wybrać opcję Widok od przodu– rysunek poniżej;
W zakładce Opcje z rozwijalnego menu wybrać podziałkę 1:1 – rysunek powyżej;
W zakładce Linie w pozycji Krawędzie styczne kliknąć przycisk Pokaż– rysunek poniżej;
W zakładce Linie z rozwijalnego menu wybrać styl linii Cienka – krawędzie styczne będą wizualizowane tą linią – rysunek powyżej;
Kliknąć lewym przyciskiem myszki w miejscu pokazanym na rysunku poniżej – rzut zostanie wstawiony;

Wraz z wstawieniem pierwszego rzutu (głównego) został dokonany wybór modelu który będzie przedstawiony na rysunku. Każdy rzut otoczony jest ramką, która wyznacza jego granice i „rośnie” wraz z dodawaniem do niego wymiarów, tolerancji itp. – ten „wzrost” ramki widoczny jest tylko w chwili gdy chcemy rzut przesunąć. Nie jest ona drukowana i można ją wyłączyć. Proszę zwrócić uwagę na pozycje tabelki rysunkowej Nazwa, Materiał, Nr rys.– rysunek powyżej - pozycje te zostały wypełnione danymi z pliku modelowego. Wypełnianie tabelki rysunkowej będzie omawiane w dalszej części podręcznika.

Zapisać plik;

23.4 Wstawianie rzutu prostokątnego

W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Rzuty rysunkowe, następnie przycisk Rzut prostokątny– rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów kliknąć lewym przyciskiem myszki w dowolnym miejscu w obrębie ramki poprzednio wstawionego rzutu;

Ukazany pusty prostokąt symbolizujący wstawiany rzut prostokątny – rysunek poniżej – można przesuwać w obie strony zarówno w poziomie jak i w pionie.

Kliknąć w dowolnym miejscu z prawej strony poprzednio wstawionego rzutu – rzut prostokątny zostanie dodany – rysunek poniżej;
Zapisać plik;

23.5 Tworzenie półwidoku-półprzekroju

Proszę uważnie przyjrzeć się obu rzutom stworzonym w poprzednim rozdziale – jeden z nich jest w kolorze niebieskim, drugi w kolorze czarnym. Kolor niebieski oznacza rzut aktualny, podczas gdy czarny - nieaktualny. Różnica między nimi wynika wprost z nazwy – do rzutu aktualnego przypisywane są wszystkie elementy rysunku (wymiary, tolerancje, znaki chropowatości itp.), do rzutu nieaktualnego nic nie jest przypisywane. Tak więc gdy o tym zapomnimy i zwymiarujemy rzut nieaktualny wszystkie wymiary będą należeć do rzutu aktualnego i, w przypadku zmiany jego położenia, podążą za nim.

Półwidok-półprzekrój będziemy tworzyć na bazie rzutu prostokątnego, który od momentu powstania jest aktualny. Przyjmijmy, że półprzekrojem będzie jego dolna część.

Narysować prostokąt (styl linii dowolny) o gabarytach nieco większych niż sam detal i górnej poziomej linii pokrywającej się z osią symetrii bryły – rysunek poniżej;
W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Rzuty rysunkowe, następnie przycisk Wyrwanie– rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów wskazać poprzednio narysowany prostokąt – zostanie on podświetlony na czerwono – rysunek poniżej;
W zakładce Kreskowanie z rozwijalnego menu wybrać podziałkę kreskowania 2.0– rysunek poniżej – pozostałe ustawienia pozostawić bez zmian;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów wskazać położenie płaszczyzny tnącej klikając lewym przyciskiem myszki w środku okręgu – zostanie utworzony półwidok-półprzekrój - rysunek poniżej;

Warunkiem koniecznym do utworzenia lokalnego wyrwania jest, aby krzywa definiująca miejsce wyrwania była dowolną krzywą zamkniętą (okrąg, polilinia itp.) – nie może to być krzywa utworzona z pojedynczych prostych czy fragmentów łuków.

Zapisać plik;

23.6 Tworzenie przekroju

W oknie Drzewo rysunku na pozycji Widok 1 (1:1) kliknąć prawym przyciskiem myszki, następnie w ukazanym oknie wybrać pozycję Aktualny– rysunek poniżej – nieaktywny do tej pory rzut główny stanie się aktywnym
Kliknąć w dowolnym pustym miejscu ekranu aby odznaczyć podświetlony rzut główny;
W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Geometria, następnie z rozwijalnego menu przycisk Linia konstrukcyjna pionowa– rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów wskazać środek otworu na wkręty mocujące – linia konstrukcyjna zostanie wstawiona – rysunek poniżej
Zakończyć wstawianie linii konstrukcyjnych pionowych klikając przycisk Przerwanie operacji;
W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Symbole, następnie przycisk Linia cięcia– rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów wskazać kolejno punkt początkowy linii przekroju, kierunek cięcia, punkt końcowy linii przekroju – rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów wskazać położenie strzałek – kliknąć z lewej strony linii konstrukcyjnej pionowej aby przekrój znalazł się po prawej stronie rzutu głównego – rysunek poniżej;
Kliknąć w dowolnym miejscu z prawej strony rzutu głównego – przekrój zostanie wstawiony – rysunek powyżej;
Zapisać plik;

23.7 Modyfikowanie rzutów

Usunąć linię konstrukcyjną pionową;
Najechać kursorem w dowolnym miejscu na obramowanie przekroju A-A, następnie kliknąć (przekrój podświetli się na zielono) i przytrzymując wciśnięty lewy przycisk myszki przesunąć go w położenia jak na rysunku poniżej;
Zwolnić lewy przycisk myszki i kliknąć w dowolnym wolnym miejscu ekranu – przekrój zostanie odznaczony;
Wskazać linię przekroju A-A– zostanie podświetlona na zielono – rysunek poniżej;
Kliknąć w miejscu pokazanym na rysunku powyżej i przytrzymując wciśnięty lewy przycisk myszki przesunąć górną linię przekroju w położenie jak na powyższym rysunku, zwolnić lewy przycisk myszki;
Postępując w sposób opisanym powyżej przesunąć w położenie jak na rysunku poniżej dolną linię przekroju;
Zregenerować rysunek – przekrój A-A będzie wyglądał jak na rysunku powyżej;
Zaznaczyć przekrój A-A najeżdżając kursorem w dowolnym miejscu na obramowanie i klikając lewym przyciskiem myszki – rysunek poniżej;
Przesunąć kursor w dowolne miejsce wewnątrz obramowania i kliknąć prawym przyciskiem myszki w ukazanym oknie odznaczając ptaszka w pozycji Korelacja projekcji – rysunek powyżej;

Korelacja projekcji jest domyślnie przypisywana każdemu rzutowi. Dzięki niej rzut prostopadły można przesuwać tylko wzdłuż kierunku rzutowania – usunięcie jej umożliwia przemieszczanie rzutu w dowolne miejsce.

Ponownie zaznaczyć przekrój A-A i przesuwając kursor w dowolne miejsce wewnątrz obramowania kliknąć prawym przyciskiem myszki w ukazanym oknie wybierając pozycję Ustawienia rzutu– rysunek poniżej;
W zakładce Opcje zmienić podziałkę z 1:1 na 2:1– rysunek poniżej;
W zakładce Opcje w pozycji Kąt wpisać wartość 90 – rysunek powyżej;
Potwierdzić modyfikację przekroju klikając przycisk Tworzenie obiektu;

Proszę zwrócić uwagę na oznaczenie przekroju – rysunek poniżej – obok dotychczasowego oznaczenia A-Apojawił się symbol rzutu obróconego. Znak taki informuje, że rzut jest obrócony w stosunku do swojego położenia wynikającego z linii przekroju.

Najechać kursorem w dowolnym miejscu na obramowanie przekroju, następnie przycisnąć i przytrzymując lewy przycisk myszki przesunąć przekrój w miejsce pokazane na rysunku poniżej;
Najechać kursorem na tekst A-Ai dwukrotnie kliknąć lewym przyciskiem myszki – nastąpi przejście do trybu edycji – rysunek poniżej;
Umieścić kursor przed tekstem A-A i dopisać słowo Przekrój – rysunek powyżej;
Umieścić kursor za symbolem rzutu obróconego i nacisnąć klawisz Enter – nastąpi przejście do następnej linii – rysunek poniżej;
Dopisać tekst Podziałka 2:1 – rysunek powyżej;
Zaznaczyć cały tekst – rysunek poniżej;
W zakładce Format z rozwijalnego menu wybrać wysokość czcionki 7, następnie kliknąć przycisk Do środka – nastąpi zmniejszenie wysokości tekstu oraz jego wyrównanie do środka – rysunek powyżej;
Potwierdzić modyfikację przekroju klikając przycisk Tworzenie obiektu – nie odznaczać tekstu;
Kliknąć w środkowy punkt charakterystyczny tekstu i przytrzymując wciśnięty lewy przycisk myszki przesunąć go tak by nie kolidował z przekrojem – rysunek poniżej – odznaczyć tekst;
Zaznaczyć kreskowanie przekroju, następnie utrzymując na nim kursor kliknąć prawym przyciskiem myszki i w ukazanym oknie wybrać pozycję Zmień styl – rysunek poniżej;
W ukazanym oknie Zmiana styli zaznaczonych obiektów z rozwijalnego menu wybrać pozycję Metal– rysunek poniżej;
Z rozwijalnego menu Odległość wybrać 5, Kąt pozostawić bez zmian – rysunek powyżej;
Kliknąć przycisk OK – nastąpi zmiana podziałki kreskowania – rysunek poniżej;
Odznaczyć kreskowanie i zapisać plik;

23.8 Wstawianie osi symetrii

Uczynić rzut główny aktualnym;
W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Symbole, następnie przycisk Znacznik środka– rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów kliknąć okrąg zaznaczony na rysunku poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów kliknąć środek otworu na wkręty mocujące aby ustalić położenie znacznika środka – rysunek powyżej;
Zakończyć wstawianie znacznika środka klikając przycisk Przerwanie operacji;
Narysować dwie linie (styl linii Osiowa) ze środka układu współrzędnych i przechodzące przez środki otworów na wkręty mocujące – rysunek poniżej;
Narysować okrąg (styl linii Osiowa) o środku w początku układu współrzędnych i średnicy przechodzącej przez środki otworów na wkręty mocujące – rysunek powyżej;
Uczynić rzut prostokątny aktualnym;

W przypadku półwidoku-półprzekroju nie można od razu wstawić osi symetrii, gdyż pokryje się ona z linią pozostałą po prostokącie definiującym miejscowe wyrwanie w dolnej części nakrętki (rozdział 23.5).

W pasku narzędzi Aktualny status kliknąć przycisk Warstwy – rysunek poniżej;
W ukazanym oknie Menadżer dokumentu kliknąć przycisk Tworzenie warstwy– rysunek poniżej;
Wpisać nazwę nowej warstwy Śmieci i potwierdzić Enter-em– rysunek poniżej;
Kliknąć przycisk OK aby zamknąć okno;
Wskazać linię pozostałą po prostokącie, następnie utrzymując na niej kursor kliknąć prawym przyciskiem myszki w ukazanym oknie wybierając pozycję Własności obiektów– rysunek poniżej;
W ukazanym oknie Własnościz rozwijalnego menu wybrać warstwę Śmieci – rysunek poniżej;
Zamknąć okno Własności;
W pasku narzędzi Aktualny status rozwinąć menu z warstwami, następnie kliknąć w żarówkę warstwy 1– elementy na tej warstwie zostaną ukryte – rysunek poniżej;
Kliknąć w wolnym miejscu ekranu aby zamknąć rozwijalne menu;
W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Symbole, następnie przycisk Oś symetrii– rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów wskazać kolejno punkty 1 i 2 – oś symetrii zostanie wstawiona - rysunek poniżej;
Zakończyć wstawianie osi symetrii klikając przycisk Przerwanie operacji;
Postępując w sposób opisany powyżej wstawić oś symetrii otworu na wkręt mocujący – rysunek poniżej;
Zapisać plik;

23.9 Wstawianie wymiarów (1/2)

Uczynić rzut główny aktualnym;
W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Wymiary, następnie przycisk Wymiar średnicy– rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów wskazać średnicę podziałową otworów na wkręty mocujące;
W zakładce Opcje z rozwijalnego menu wybrać pozycję Ręcznie – rysunek poniżej;
Kliknąć w miejscu pokazanym na rysunku poniżej – wymiar zostanie wstawiony;
Zakończyć wstawianie wymiarów średnicy klikając przycisk Przerwanie operacji;
W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Wymiary, następnie z rozwijalnego menu przycisk Wymiar kątowy– rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów wskazać, w dowolnej kolejności, obie pochyłe osie symetrii – pomiędzy nimi pojawi się zarys wymiaru – rysunek poniżej;
W zakładce Wymiar, w pozycji Tekst kliknąć w polu 120°- rysunek poniżej;
W ukazanym oknie Podaj tekst wymiarowy w polu edycyjnym Tekst wpisać 3x – zapis ten pojawi się przed wartością wymiaru 120° - rysunek powyżej;
Kliknąć przycisk OK aby zatwierdzić wprowadzony tekst;
Kliknąć i wstawić wymiar – rysunek poniżej;
Zakończyć wstawianie wymiarów kątowych klikając przycisk Przerwanie operacji;
Uczynić rzut prostokątny aktualnym – nie odznaczać rzutu;
Ustawić kursor wewnątrz obramowania rzutu i kliknąć prawym przyciskiem myszki w ukazanym oknie wybierając pozycję Ustawienia rzutu– rysunek poniżej;
W zakładce Linie, w pozycji Ukryte linie kliknąć przycisk Pokaż – rysunek poniżej;
Zakończyć modyfikację rzutu klikając przycisk Tworzenie obiektu– do tej pory niewidoczne linie zostaną pokazane – rysunek poniżej;
W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Wymiary, następnie z rozwijalnego menu przycisk Wymiar liniowy (sposób 1)– rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów wskazać kolejno punkty 1 i 2– pojawi się zarys wymiaru - rysunek poniżej;
W zakładce Wymiar, w pozycji Tekst kliknąć w polu 36- rysunek poniżej;
W ukazanym oknie Podaj tekst wymiarowy w polu edycyjnym Tekst wpisać S – zapis ten pojawi się przed wartością wymiaru 36, następnie w polu edycyjnym Tekst po wpisać x6 – zapis ten pojawi się za wartością wymiaru 36 - rysunek powyżej;
Kliknąć przycisk OK aby zatwierdzić wprowadzony tekst;
W zakładce Opcje kliknąć przycisk Drugie rozszerzenie linii rysunkowej – rysunek poniżej – nastąpi wyłączenie drugiej pomocniczej linii wymiarowej;
W zakładce Opcje z rozwijalnego menu wybrać pozycję Bez strzałek – rysunek powyżej – nastąpi wyłączenie drugiej strzałki linii wymiarowej;
Kliknąć i wstawić wymiar – rysunek poniżej;
Zakończyć wstawianie wymiarów liniowych klikając przycisk Przerwanie operacji;
Wyłączyć linie niewidoczne;
W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Wymiary, następnie z rozwijalnego menu przycisk Wymiary liniowe– rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów wskazać punkt bazowy, następnie punkt odnoszący pierwszego wymiaru – rysunek poniżej;
Kliknąć ustalając położenie pierwszej linii wymiarowej, następnie wskazać punkt odnoszący drugiego wymiaru i kliknąć ustalając położenie jego linii wymiarowej– rysunek powyżej;
Zakończyć wstawianie wymiarów liniowych klikając przycisk Przerwanie operacji;
W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Wymiary, następnie z rozwijalnego menu przycisk Wymiary liniowe łańcuchowe– rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów wskazać kolejno punkty 1 i 2, następnie kliknąć i ustalić położenie linii wymiarowej – rysunek poniżej;
Wskazać punkt 3 aby wstawić drugi wymiar – rysunek powyżej;
Zakończyć wstawianie wymiarów liniowych łańcuchowych klikając przycisk Przerwanie operacji;

Ten sam element został zwymiarowany dwukrotnie na dwa różne sposoby jedynie dla celów dydaktycznych. Wstawianie pozostałych rodzajów wymiarów liniowych proszę przećwiczyć we własnym zakresie.

Kliknąć przycisk Wymiar liniowy (sposób 1), następnie wskazać punkty 1 i 2– rysunek poniżej;
W oknie Podaj tekst wymiarowy w pozycji Symbol zaznaczyć symbol średnicy, następnie zaznaczyć opcję Włączone i ustawić tolerancje 0/-0,1;
Kliknąć przycisk OK, następnie ustalić położenie linii wymiarowej – rysunek poniżej;
Postępując w sposób opisany powyżej wstawić wymiar liniowy nietolerowany – rysunek powyżej;
Zakończyć wstawianie wymiarów liniowych klikając przycisk Przerwanie operacji;
Zapisać plik;

23.10 Zmiana formatki rysunkowej

Proszę spojrzeć na rysunek poniżej – nasz rysunek wykonawczy nie jest jeszcze gotowy, a już brakuje miejsca np. na zwymiarowanie przekroju A-A. Stąd wniosek, że obecna formatka rysunkowa została źle dobrana i należy ją zmienić.

Kliknąć przycisk Ustawienia plikui zmienić formatkę z A4 na A3 w układzie poziomym – rysunek poniżej;
Poprzesuwać rzuty – rysunek powyżej;
Zapisać plik;

23.11 Wstawianie wymiarów (2/2)

Uczynić przekrój A-Aaktualnym i wstawić wymiary jak na rysunku poniżej;
Kliknąć przycisk Wymiar liniowy (sposób 1), następnie wskazać punkty 1 i 2– rysunek poniżej;
W oknie Podaj tekst wymiarowy zaznaczyć symbol średnicy, następnie kliknąć przycisk Klasa dokładności - rysunek powyżej;
W ukazanym oknie Wybór klasy dokładności wybrać tolerancję H13 i kliknąć przycisk OK – rysunek poniżej;
W oknie Podaj tekst wymiarowy zaznaczyć opcję Włączone – rysunek powyżej;
Kliknąć przycisk OK, następnie ustalić położenie linii wymiarowej – rysunek poniżej;
Zakończyć wstawianie wymiarów liniowych klikając przycisk Przerwanie operacji;
Zapisać plik;

23.12 Wstawianie znaków chropowatości

Wstawianie znaków chropowatości rozpoczniemy od umieszczenia na rysunku zbiorczego oznaczenia chropowatości, przy założeniu, że większość powierzchni posiada średnie arytmetyczne odchylenie profilu od linii średniej 10 Ra, oraz że istnieją jeszcze inne chropowatości.

Z paska głównego menu wybrać kolejno Ustawienia-Opcje – rysunek poniżej;
W ukazanym oknie Opcje kliknąć zakładkę Aktualny rysunek– rysunek poniżej;
Kliknąć pozycję Wykończenie powierzchni, następnie zaznaczyć opcję Poprzednia edycja i kliknąć przycisk OK – rysunek powyżej;
Uczynić Widok systemowy aktualnym;
Z paska głównego menu wybrać kolejno Wstaw-Nieokreślona obróbka powierzchni-Wejście– rysunek poniżej;
W ukazanym oknie Symbol nieokreślonej obróbki powierzchni kliknąć środkowy znak chropowatości, oraz zaznaczyć „ptaszka” w pozycji Otocz podpis w nawiasy– rysunek poniżej;
W pozycji Tekst wpisać wartość 10, następnie ustalić Odległość do symbolu na 1 – rysunek powyżej;
Kliknąć przycisk OK – zbiorcze oznaczenie chropowatości zostanie wstawione w prawym górnym rogu formatki rysunkowej – rysunek poniżej;
Uczynić rzut prostokątny aktualnym;
W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Symbole, następnie przycisk Chropowatość powierzchni– rysunek poniżej;
W zakładce Symbol kliknąć przycisk Z usunięciem materiału– rysunek poniżej;
W zakładce Symbol w pozycji Tekst kliknąć w pustym polu – rysunek powyżej;
W ukazanym oknie Podaj tekst w pozycji 1 wpisać 20, w pozycji 2 wpisać Toczyć– rysunek poniżej;
Kliknąć przycisk OK, następnie wskazać krawędź pokazaną na rysunku poniżej – pojawi się zarys znaku chropowatości;
Kliknąć i wstawić znak chropowatości – rysunek powyżej;
Zakończyć wstawianie znaków chropowatości klikając przycisk Przerwanie operacji;
Postępując w sposób opisany powyżej wstawić znak chropowatości – rysunek poniżej;
Zapisać plik;

23.13 Wstawianie tolerancji kształtu i położenia

W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Symbole, następnie przycisk Baza– rysunek poniżej;

Proszę zwrócić uwagę, że w zakładce Symbol pole Tekst jest nieaktywne z wstawioną literą B jako oznaczeniem bazy – rysunek poniżej. Wszystko to za sprawą domyślnie włączonej opcji Automatyczne sortowanie, które zapobiega powtarzaniu się na rysunku liter oznaczających przekroje, widoki, bazy itp.

Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów wskazać spodnią powierzchnię kołnierza jako powierzchnię bazową – rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów kliknąć lewym przyciskiem myszki ustalając kolejno położenie bazy i jej odnośnika – rysunek powyżej;
W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Symbole, następnie z rozwijalnego menu przycisk Odnośnik– rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów wskazać punkt początkowy odnośnika – rysunek poniżej

Jak widać odnośnik tolerancji kształtu koliduje ze znakiem chropowatości powierzchni

Przerwać wstawianie odnośnika klikając przycisk Przerwanie operacji;
Kliknąć wymiar ⌀56;
Najechać kursorem na dolny lub górny punkt charakterystyczny, następnie kliknąć i przytrzymując wciśnięty lewy przycisk myszki przesunąć nieznacznie wymiar w lewo – rysunek poniżej;
Zwolnić lewy przycisk myszki i odznaczyć wymiar – rysunek powyżej;
Kliknąć przycisk Odnośniki ponownie wskazać punkt początkowy i końcowy – rysunek poniżej;
Wstawić odnośnik klikając przycisk Tworzenie obiektu – odnośnik zostanie wstawiony – rysunek powyżej;
Zakończyć wstawianie odnośników klikając przycisk Przerwanie operacji;
W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Symbole, następnie przycisk Tolerancja geometryczna– rysunek poniżej;
W zakładce Symbol z rozwijalnego menu wybrać pozycję Lewo dół– rysunek poniżej – jest to punkt połączenia tolerancji z odnośnikiem;
W zakładce Symbol zaznaczyć „ptaszka” w pozycji Pionowo, następnie kliknąć przycisk Utwórz tabelę pół-automatycznie – rysunek powyżej;
W ukazanym oknie Symbol tolerancji w pozycji Symbolz rozwijalnego menu wybrać oznaczenie tolerancji prostopadłości – rysunek poniżej;
W ukazanym oknie Symbol tolerancji w pozycji Wartość numeryczna zaznaczyć pozycję R, następnie wpisać wartość 0,2 – rysunek powyżej;
W ukazanym oknie Symbol tolerancji w pozycji Płaszczyzna 1 dwukrotnie kliknąć lewym przyciskiem myszki w pustym polu, następnie w ukazanym oknie wybrać pozycję B i kliknąć przycisk OK– rysunek poniżej;
Kliknąć punkt końcowy odnośnika jako punkt wstawienia ramki tolerancji – rysunek poniżej;
Wstawić tolerancję kształtu i położenia klikając przycisk Tworzenie obiektu – rysunek powyżej;
Zakończyć wstawianie tolerancji kształtu i położenia klikając przycisk Przerwanie operacji;
Zapisać plik;

23.14 Wstawianie szczegółu

W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Symbole, następnie przycisk Szczegół– rysunek poniżej;
W zakładce Opcje w pozycji Kształt z rozwijalnego menu wybrać pozycję Zaokrąglony prostokąt– rysunek poniżej;
W zakładce Opcje w pozycji Półka odnośnika z rozwijalnego menu wybrać pozycję Prawo – rysunek powyżej;
W zakładce Symbol odznaczyć „ptaszka” w pozycji Automatyczne sortowanie– rysunek poniżej
W zakładce Symbol kliknąć pole w pozycji Tekst, następnie w ukazanym oknie Podaj tekst wpisać C i kliknąć przycisk OK – rysunek powyżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów kliknąć punkt 1 będący środkiem zaokrąglonego prostokąta, następnie punkt 2ustalający granice szczegółu – rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów kliknąć punkt 3, ustalając tym samym położenie odnośnika – rysunek powyżej;
Wstawić oznaczenie szczegółu klikając przycisk Tworzenie obiektu– rysunek poniżej;
Zakończyć wstawianie oznaczenia szczegółu klikając przycisk Przerwanie operacji;
W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Rzuty rysunkowe, następnie przycisk Szczegół– rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów wskazać poprzednio utworzone oznaczenie szczegółu;
W zakładce Opcje z rozwijalnego menu wybrać podziałkę 5:1– rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów kliknąć w miejscu pokazanym na rysunku poniżej;
Wstawić szczegół klikając przycisk Tworzenie obiektu – rysunek powyżej;
Zakończyć wstawianie szczegółu klikając przycisk Przerwanie operacji;
Zwymiarować i opisać poprzednio utworzony szczegół – rysunek poniżej;
Wstawić, zwymiarować i opisać szczegół D – rysunek poniżej;
Zapisać plik;

23.15 Wstawianie tabeli

Uczynić Widok systemowy aktualnym;
W pasku narzędzi Panel kompaktowy kliknąć przycisk Symbole, następnie przycisk Tabela– rysunek poniżej;
Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów wskazać lewy górny róg formatki rysunkowej jako punkt zakotwiczenia tabeli – rysunek poniżej;
W ukazanym oknie Tworzenie tabeli wpisać parametry jak na rysunku powyżej i kliknąć przycisk OK;
Najechać kursorem na pierwsze okno tabeli, następnie kliknąć prawym przyciskiem myszki i w ukazanym oknie wybrać pozycję Symbol– rysunek poniżej;
W ukazanym oknie Symbole wybrać kolejno Wymiary-Średnica, następnie kliknąć przycisk OK – rysunek powyżej;
Uzupełnić tekst w pierwszym oknie tabeli – rysunek poniżej;
Ustawić kursor w drugim oknie – rysunek powyżej;
W zakładce Wstaw kliknąć przycisk Indeks (sposób 2)– rysunek poniżej;
Wpisać odchyłki tolerancji H13 dla otworu ⌀5,5 – rysunek poniżej;
Wstawić tabelę klikając przycisk Tworzenie obiektu – rysunek powyżej;
Zakończyć wstawianie tabel klikając przycisk Przerwanie operacji;

Jak widać na rysunku powyżej pierwsza kolumna tabeli jest nieco za wąska, dla lepszej czytelności rysunku należy ją poszerzyć.

Najechać kursorem na tabelę i dwukrotnie kliknąć lewym przyciskiem myszki – nastąpi przejście do trybu edycji – rysunek poniżej;
Umieścić kursor w pierwszym polu tabeli, następnie kliknąć prawym przyciskiem myszki i w ukazanym oknie wybrać pozycję Edycja komórki tabeli – rysunek powyżej;
W ukazanym oknie Edycja komórki tabeli zmienić szerokość kolumny z 25 na 30 i kliknąć przycisk OK– rysunek poniżej;
Potwierdzić zmianę szerokości pierwszej kolumny klikając przycisk Tworzenie obiektu– rysunek poniżej;
Odznaczyć tabelę;
Zapisać plik;

23.16 Wypełnianie tabelki rysunkowej

Z paska głównego menu wybrać kolejno Wstaw-Tytuł– rysunek poniżej;
Wypełnić tabelkę rysunkową wg własnego uznania;
Zaakceptować wprowadzone zmiany klikając przycisk Tworzenie obiektu – rysunek poniżej;
Zapisać plik;

23.17 Wstawianie uwag rysunkowych

Uczynić Widok systemowy aktualnym;
Z paska głównego menu wybrać kolejno Wstaw-Wyszczególnienie-Wejście– rysunek poniżej;

Proszę zwrócić uwagę na nową zakładkę PSR-R 009 Wyszczególnieniez włączoną opcją numeracji – rysunek poniżej.

W zakładce Format kliknąć przycisk Numeracja – rysunek powyżej – numerowanie zostanie wyłączone;
Wpisać tekst Uwagi: i nacisnąć klawisz Enter– nastąpi przejście kursora do następnej linii – rysunek poniżej;
W zakładce Format kliknąć przycisk Numeracja– numerowanie zostanie włączone – rysunek poniżej;
Wpisać tekst jak na rysunku powyżej, odpowiednio przesuwając napis Uwagi;
Kliknąć przycisk Zamknij w prawym górnym rogu zakładki, następnie w ukazanym oknie KOMPAS-3D V10 kliknąć przycisk OK;

Napisane uwagi rysunkowe pojawiły się z lewej strony formatki rysunkowej – rysunek poniżej. Aby je przesunąć na właściwe miejsce należy:

Z paska głównego menu wybrać kolejno Wstaw-Wyszczególnienie-Położenie– napisane uwagi zostaną otoczone ramką – rysunek poniżej;
Ustawić kursor wewnątrz ramki, następnie kliknąć i przytrzymując wciśnięty lewy przycisk myszki przesunąć uwagi nad tabelkę rysunkową – rysunek poniżej;
Zakończyć przesuwanie uwag rysunkowych klikając przycisk Przerwanie operacji – ramka zostanie usunięta – rysunek powyżej;
Zapisać plik;

Rozdział 24 – rysunek złożeniowy

W tym rozdziale:

zostanie utworzony plik rysunkowy;
zostanie wykonany rysunek złożeniowy prasy ręcznej – rysunek poniżej;

24.1 Założenie pliku rysunkowego

Założyć plik rysunkowy;
Ukazać okno Drzewo rysunku;
Ustawić format A2 poziomy;
Zapisać plik pod nazwą PSR-R 000;

24.2 Widok eksplodowany

Widok eksplodowany jest specyficznym sposobem przedstawiania urządzenia bądź maszyny, polegającym na oddzieleniu od siebie poszczególnych jego detali i podzespołów. W ten sposób uzyskuje się przejrzysty obraz tego co zawiera w sobie dane urządzenie bądź maszyna. Widoki takie stosuje się np. w katalogach części.

Otworzyć plik złożenia głównego PSR 000;
Ustawić model np. w położeniu jak na rysunku poniżej;
W pasku narzędzi Widok kliknąć przycisk Orientacja– rysunek poniżej;
W ukazanym oknie Kierunek widoku kliknąć przycisk Dodaj– rysunek poniżej;
W ukazanym oknie Podaj nazwę rzutowania wpisać nazwę położenia w którym został ustawiony model np. widok własny – rysunek poniżej – następnie kliknąć przycisk OK;
W oknie Kierunek widoku kliknąć przycisk Wyjdź;
Z paska głównego menu wybrać kolejno Ustawienia-Rozbij komponenty-Ustawienia…- rysunek poniżej;
W zakładce Opcje kliknąć przycisk Rozbij krok, następnie w ukazanym oknie kliknąć przycisk Dodaj– rysunek poniżej;

Proszę zwrócić uwagę, że w oknie Rozbij krok pojawił się Krok 0, czyli pierwszy z n-kroków prowadzących do uzyskania widoku eksplodowanego w żądanej postaci. Również wszystkie ikony w zakładce Opcjestały się aktywne – rysunek poniżej.

Postępując zgodnie z poleceniami w linii komunikatów w oknie Drzewo modelu wskazać wszystkie komponenty z wyjątkiem podstawy prasy;
W zakładce Opcje kliknąć przycisk Obiekt, następnie wybrać np. oś Y jako kierunek rozbicia wskazanych komponentów – rysunek poniżej;
W zakładce Opcje w pozycji Odległość wpisać wartość 100, następnie kliknąć przycisk Zastosuj– wskazane komponenty zostaną odsunięte wzdłuż osi Y o 100 mm od podstawy prasy – rysunek poniżej;
Zakończyć rozbijanie modelu klikając przycisk Przerwanie operacji;

Proszę zwrócić uwagę na pasek narzędzi Widok – rysunek poniżej – w pasku tym uaktywniła się ikona Rysunek eksplodowany, która w tej chwili jest kliknięta. Jej ponowne kliknięcie spowoduje anulowanie rozbicia komponentów, bez usuwania utworzonego już kroku 0.

Postępując w sposób opisany powyżej rozbić model jak na rysunku poniżej;
Kliknąć przycisk Rysunek eksplodowany anulując rozbicie komponentów;
Zapisać plik;